به گزارش میراث‌آریا، دوازدهمین رخداد و همایش بزرگداشت روز ملی مردم‌شناسی و زادروز ابوریحان بیرون مردم‌شناس نخست حوزه ایران فرهنگی توسط پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با همکاری انجمن انسان‌شناسی ایران، کانون فرهنگی-هنری دایا و موسسه فرهنگی هنری آوای نصر ایرانیان در محل پژوهشگاه برگزار شد.
مصطفی ده‌پهلوان رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با تبریک روز ملی مردم‌شناسی و زادروز ابوریحان بیرونی گفت: ما در تاریخ این کشور نظیر ابوریحان بیرونی کم نداریم و جایگاه او در حوزه فلسفه، نجوم و... بسیار ستودنی است، او براستی تشنه علم‌آموزی بود بنحوی که در زمانی از تقابل حکومت‌های محلی بدور از تعصب و سیاست سرزمین‌های مختلف را در نوردید و توانست به زبان‌های مختلف بخواند و بنویسد و منابع معتبری نظیر ماللهند، التفهیم و ... را برای آیندگان برجای گذارد.
او موضوع مردم‌شناسی را برای فرهنگ و تمدن ایرانی بسیار مهم خواند و از جایگاه یک باستان‌شناس افزود: حوزه‌های فرهنگی مختلفی در ایران وجود دارد و این تنوع فرهنگی موجبات انسجام ملی را در این سرزمین فراهم کرده است. تا به امروز بیش از ۴۵۰ آیین، آداب و رسوم را در میراث ناملموس ایران ثبت کرده‌ایم و بخش زیادی نیز در حال آماده سازی است.
ده‌پهلوان با تأکید بر انجام پژوهش‌های دامنه‌دار در حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی بویژه در موضوعات مردم‌شناسی توسط پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و پژوهشکده مردم‌شناسی با همکاری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، استان‌ها تصریح کرد: ما در پژوهش‌های باستان‌شناسی دغدغه مردم‌شناسی داریم و بر خلاف برخی به این موضوع آگاهیم که تفاوت‌هایی میان متخصصان مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی و ... وجود دارد و اینها هر یک حوزه‌های تخصصی خود را دارند و از نگاه یک باستان‌شناس که به موضوع قوم باستان‌شناسی می‌پردازد در پژوهش‌های مختلف ضرورت حضور یک مردم‌شناس، انسان‌شناس فرهنگی و جامعه‌شناس را در کنارمان احساس می‌کنیم.
این باستان‌شناس با اشاره به پژوهش‌هایی که در بویین زهرا و معبد آناهیتا داشته است، اظهار کرد: جزئیاتی که در فرهنگ مردم، آداب و رسوم، باورها و ... وجود دارد می‌تواند دامنه دید یک باستان‌شناس را افزایش دهد. در بررسی قنات‌های بوئین زهرا طی صحبت‌هایی که با مردم محلی داشتم متوجه شدم که بوئین زهرا به معنای چشمه‌های مقدس است و با مشاهده عکس‌های ماهواره‌ای و هوایی و تحقیقات گسترده‌تر و وجود ۱۵۰رشته قنات دریافتم که اینجا براستی سرزمین چشمه‌های مقدس است. این درحالی‌است که اگر پژوهش و بررسی‌های مردم‌شناسانه در منطقه از سوی متخصصان این حوزه انجام نمی‌شد، دستیابی به اطلاعات درست از جامعه محلی و تفسیر فرهنگ مادی به جای مانده برایمان امکان‌پذیر نبود.
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با تأکید بر بهره‌گیری از پژوهشگران رشته‌های مختلف در پژوهش‌های بین‌رشته‌ای، مردم‌شناسی را یک رشته بینارشته‌ای خواند و افزود: ابوریحان بیرونی یک همه چیزدان بود و از ترکیب تمام علوم توانست به نتایج خوبی برسد، امروز ما نیازمند این هستیم که در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، گردشگری و هنرهای سنتی جمعی از پژوهشگران رشته‌های مختلف را کنار یکدیگر داشته باشیم تا به بحث، بررسی و نتایج درستی در مورد زیست انسانی برسیم.
ده‌پهلوان در پایان گفت: میراث‌فرهنگی عصاره تجربه زیستی نیاکان ما است که مرز نمی‌شناسد و باید از جنبه‌های مختلف بخصوص مردم‌شناسی، آیین و آداب و رسومی که در قالب میراث ناملموس برای ما بجا مانده مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد.
در ادامه سید محمد بهشتی پیشکسوت میراث‌فرهنگی موضوع تنوع فرهنگی در ایران را به بحث نهاد و گفت: تنوع فرهنگی ویژگی‌هایی دارد که معمولا توسط افرادی که در حوزه سیاست‌گذاری هستند مورد غفلت واقع می‌شود و در برخی از مواقع تنوع فرهنگی سرزمین ایران با کشورهایی نظیر کانادا، امریکا، استرالیا و با نگاهی منصفانه‌تر با تنوع فرهنگی اروپا مقایسه می‌شود که همگی خطا هستند زیرا تنوع فرهنگی در ایران ویژگی‌هایی دارد که در هیچ‌یک از این سرزمین‌ها موجود نیست.
او در تشریح این ویژگی‌ها بیان کرد: تنوع فرهنگی در ایران بر خلاف سرزمین‌های دیگر نظیر اروپا منشاء درون سرزمینی دارد در حالیکه در کشوهای دیگر محصول مهاجرت است. تنوع فرهنگی در ایران بر خلاف هند، چین، مصر و ... دارای سابقه تاریخی است. تنوع فرهنگی همچنین در ایران دارای فراوانی است وجود بین ۲۰ تا ۶۰ زبان و بالغ بر ۷۰هزار گویش که گواه این مدعاست. در ایران بیش از ۱۰۰هزار نقطه قابل زیست وجود دارد که معادله زیستی هیچ زیستگاهی یکسان نیست. تنوع فرهنگی در ایران برخلاف کشورهایی نظیر ترکیه، عراق، آذربایجان، افغانستان و ... همگراست و واگرا نیست که سیاسیون به این امر توجه ندارند.
بهشتی تصریح کرد: این تنوع فرهنگی برای این به وجود آمده که ایران به لحاظ فرهنگی پیکره واحد باشد و این پیکره حتما باید اندام واره بوده و این تنوع وجود اندام‌ها را اقتضا می‌کند.تنوع فرهنگی در بزنگاه های تاریخ نقش مهمی ایفا کرده و ایرانی که همواره در معرض تهاجم بوده توسط اندام‌های این پیکره نجات یافته و هر یک از این اندام‌ها نقش خود را ایفا کرده‌اند بنحوی که خدا را شاکریم که کُرد، مازندرانی، بلوچ و ... را داشتیم. ما در دوره معاصر به تنوع فرهنگی بی‌توجه و دچار سوء تفاهم هستیم ولی خوشبختانه این فرهنگ آنقدر ریشته دارد است که خطای مدیریتی در آن تأثیر ندارد و این را در دفاع هشت‌ساله از سرزمین ایران دیدیم که تمام این تنوع فرهنگی اندام واره به دفاع از میهن پرداختند.ت نوع فرهنگی در ایران اندام‌واره بوده و خاصیت بقا و تداوم فرهنگی دارد و امکان این را فراهم کرده که زیست در این سرزمین منظومه‌ای صورت گیرد.
او در پایان گفت: رشته مردم‌شناسی می‌تواند حرفهایی داشته باشد که سیاست‌گذاران نتوانند در برابر آن مقابله کنند، اما خیلی از این حرف‌ها گفته نشده است شما نمی‌توانید برای حرفهایی که گفته نشده از آنها توقع توجه داشته باشید یکجایی شما باید ترمز آنها را بکشید زیرا که آنها بسیار دچار سوء تفاهم هستند.
در ادامه علیرضا حسن‌زاده رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی، با اشاره به تاریخچه و اقدامات شایسته‌ای که طی سالهای گذشته بمنظور بزگداشت زادروز ابوریحان بیرونی و روز مردم‌شناسی در جهان و ایران صورت گرفته تصریح‌کرد: در گفتمان‌سازی حوزه مردم‌شناسی پس از انقلاب موفق بوده‌ایم اما در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی ما و تمامی رشته‌ها و موضوعات پژوهشی را به بازی نگرفته‌اند.
او افزود: به دیگر سخن فاصله‌ای که بین ما و برنامه هفتم توسعه وجود دارد محصول یک نگاه غیر پژوهشی به توسعه است. غیبت گفتمان یا توسعه ای که محیط زیست را نابود کرده و شکاف طبقاتی به وجود می‌آورد. بحران‌هایی که امروز با آن روبرو هستیم و این محصول غیبت علوم میراثی، مردم‌شناسی و انسان‌شناسی که باید چراغ راه توسعه باشند و امروز نیستند، پس از آن بحث وجود بحران اقتصاد پژوهش به ویژه در علوم میراثی و از جمله مردم‌شناسی است.
حسن‌زاده با انتقاد از کمبود بودجه در حوزه مردم‌شناسی این رشته را به لحاظ فعالیت‌میدانی که باید در آن صورت گیرد، یک رشته هزینه بردار خواند و گفت: اگر انتظار داریم که مردم‌شناسی در کاهش ابَربحران‌های امروز جامعه نظیر شکاف‌های طبقاتی، تورم، حضور اتباع بیگانه و ... کمک کند باید برای رفع این مشکلات فکری کنیم.
حامد وحدتی‌نسب عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز در این مراسم گفت: ابوریحان بیرونی یکی از افرادی بود که به شدت با تفکر خرافه مبارزه کرد و او یکی از مبدعان نگاه علمی است. ابوریحان بیرونی زمانی پا به عرصه وجود گذاشت که نهضت ترجمه در دنیا شکل گرفت. او یکی از پدران بنیانگذار تفکر انتقادی بود.
او، بیرونی را همانند داوینچی و نیوتون یک نابغه دانست و تصریح کرد: ابوریحان بیرونی از منظر روش‌شناسی علمی بنیانگذار نگاه علمی است که در برابر اندیشیدن صرف قرار می‌گیرد. او بنیانگذار انسان‌شناسی و از نخستین کسانی است که به این نتیجه رسیده بود که اگر می‌خواهید قومی را مطالعه کنید باید زبان او را بدانید و فرهنگ‌اش را بشناسید و برای شناختن فرهنگ نباید سوگیری داشته باشید. او با کمترین سوگیری و از خارج جامعه را بررسی می‌کرد. بیرونی پدر مطالعه تطبیقی مذاهب، کانی‌شناس، داروساز، انسان‌شناس، متخصص تقویم، نجوم، ریاضی و بسیار جلوتر از زمان خودش بود.
مهرداد ملک‌زاده عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در پایان این نشست، ابوریحان بیرونی را یکی از چندین اندیشمند تاریخ تفکر بشری دانست که اگر نمی‌بود و پای به هستی نمیگذاشت و چنین نمی‌کرد که کَرد چیزی از معنی علم کم بود. شاید خیلی‌ها در این تعریف نگنجند و در تاریخ علم، فلسفه و دانش اگر بودند و نبودند فرقی نمی‌کرد. اما ابوریحان اگر نبود معنی انسانیت، دانش و دانشوری چیزی کم داشت. من فکر می‌کنم که ما سه تَن در تاریخ اندیشه بشری داریم که مصداق این تعریف هستند؛ ابوریحان بیرونی، داوینچی و نیوتن کاری که این سه نفر کردند اگر نبودند یک خلاء بزرگی در اندیشه بود زیرا که کسی جز آنها این مکان را در علم و فلسفه اشغال نکرد.
او افزود: اینکه اوج درخشش فرهنگ ایرانی به ایران باستان ختم می‌شود شاید درست هم نباشد زیرا که در هر دوره‌ای از تاریخ دچار اوج و فرود فرهنگ ایرانی بوده‌ایم، در زمانه‌ای پس از ورود اعراب مسلمان به ایران نیز که جزئی از تاریخ این سرزمین است اندیشمندان زیادی در فرهنگ و ادب ایران نظیر فردوسی، ابن‌سینا و ابوریحان بیرونی ...خوش درخشیدند.
در ادامه این نشست از حامد وحدتی‌نسب، سید قاسم حسنی، حسین میرزایی، بهروز روستاخیز، موسی الرضا غربی، حسن نقاشی، بابک صدیقی، محمد جعفری قنواتی، پوپک عظیم‌پور، رضا تسلیمی طهرانی، طیبه عزت الهی‌نژاد، عباس قنبری عدیوی، علی فلسفی، امیر صادقی، حسن سپهرفر، احمد برآبادی، عبدالرضا دشتیزاده، عباس ترابزاده، مژگان ثابت‌قدم، فریبا نعمتی، مریم رهجو، فاطمه رضاپور، مجتبی جوان اجدادی، ناهید رشیدی، مریم ابوالفتحی، زهره انواری، مینو سلیمی، سعیده سعیدی، موبد پدرام سروشپور به نمایندگی از سازمان جوانان زرتشتی فروهر، غلامعباس اویسی مدیر موسسه فرهنگی هنری آوای نصر ایرانیان، مژده مصحفی توانا عضو هیئت مدیره کانون فرهنگی هنری دایا، افشین نادری، گیتی دشتکی، محمدرضا مهراندیش، پرویز فیضی و نازنین نوری‌نژاد با اهدای لوح تقدیر قدردانی شد.
انتهای پیام/
نظر شما